Η ακμή αποτελεί μία από τις πιο γνωστές και συνηθισμένες παθήσεις του δέρματος. Επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και πολλές φορές, ειδικά εάν αναφερόμαστε στην πιο σοβαρή μορφή της, μπορεί να έχει σοβαρό σωματικό και ψυχολογικό αντίκτυπο στη ζωή του ασθενούς.

Συνήθως, εμφανίζεται συχνότερα την περίοδο της εφηβείας, όμως αυτό δε σημαίνει πως δεν μπορεί να εμφανιστεί και πάλι κατά την ενήλικη ζωή. Μάλιστα, υπάρχει η περίπτωση άνθρωποι που δεν είχαν ποτέ πρόβλημα με την ακμή κατά την εφηβεία τους, να εμφανίσουν στην μετέπειτα ζωής τους. Η ακμή εμφανίζεται συνήθως στο πρόσωπο, το στήθος, την πλάτη και τους ώμους.

 

Τι είναι η ακμή;

Με τον όρο ακμή αναφερόμαστε σε μια χρόνια φλεγμονώδη πάθηση των τριχοσημγματογόνων αδένων, η οποία χαρακτηρίζεται από φαγέσωρες, βλατίδες, φλύκταινες, οζίδια και ουλές. Είναι απίστευτα διαδεδομένη, με περίπου το 85% των ατόμων να αντιμετωπίζουν την συγκεκριμένη πάθηση κάποια στιγμή στη ζωή τους. Επηρεάζει άτομα κάθε ηλικίας και φύλου και είναι πολύ συνηθισμένη στην προ εφηβική, εφηβική αλλά και πολύ συχνά την ενήλικη ζωή πολλών ανθρώπων.

Οι βλάβες της προκαλούνται βασικά από την απόφραξη των θυλάκων από ένα κεράτινο βύσμα, το οποίο προκαλείται από τον υπέρμετρο πολλαπλασιασμό και την ανώμαλη διαφοροποίηση των κερατινοκυττάρων.

 

Ποια είναι τα αίτια της ακμής;

Η ακμή μπορεί να κάνει την εμφάνισή της στη ζωή κάποιου για διάφορους λόγους. Η ανάπτυξη της επηρεάζεται από έναν συνδυασμό παραγόντων, όπως:

• Υπερβολική παραγωγή σμήγματος: Οι σμηγματογόνοι αδένες στο δέρμα παράγουν σμήγμα (έλαιο δέρματος). Η υπερπαραγωγή σμήγματος μπορεί να φράξει τους θύλακες των τριχών και να συμβάλει στον σχηματισμό ακμής.
• Φραγμένοι πόροι: Η συσσώρευση νεκρών κυττάρων του δέρματος και σμήγματος μπορεί να μπλοκάρει τους θύλακες των τριχών, δημιουργώντας ένα ιδανικό περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων.
• Βακτηριακή μόλυνση: Το Propionibacterium acnes (P. acnes) είναι ένα βακτήριο που παίζει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της ακμής, προκαλώντας φλεγμονή και ερεθισμό στους θύλακες των τριχών.
• Ορμονικές αλλαγές: Οι ορμονικές διακυμάνσεις, οι οποίες παρατηρούνται συχνά κατά την εφηβεία, την έμμηνο ρύση και την εγκυμοσύνη, μπορούν να προκαλέσουν εστίες ακμής. Τα ανδρογόνα, οι ανδρικές ορμόνες, διεγείρουν την παραγωγή σμήγματος και μπορούν να επιδεινώσουν την ακμή.
• Κληρονομικότητα: Το οικογενειακό ιστορικό μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης. Εάν οι γονείς είχαν ακμή, μπορεί ο ασθενής να έχει γενετική προδιάθεση.
• Τρόπος ζωής: Οι κακές διατροφικές επιλογές, το άγχος και οι ανεπαρκείς πρακτικές φροντίδας του δέρματος, όπως για παράδειγμα η χρήση ακατάλληλων καλλυντικών ή η μη αφαίρεση του μακιγιάζ, μπορούν να την επιδεινώσουν.

 

Ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι ακμής;

Ο τύπος της ακμής που αντιμετωπίζει ένας ασθενής εξαρτάται από τη σοβαρότητα των ακνεϊκών βλαβών. Ένας πρώτος διαχωρισμός είναι ανάμεσα στη μη φλεγμονώδη και στη φλεγμονώδη ακμή. Η φλεγμονώδης ακμή με τη σειρά της διακρίνεται σε διάφορες βαθμίδες ανάλογα με το είδος των συμπτωμάτων.

 

Η ακμή εκδηλώνεται με διάφορες μορφές, όπως:

• Σμηγματόρροια: Πρόκειται για την αυξημένη έκκριση σμήγματος.
• Μαύρα στίγματα (ανοιχτοί φαγέσωρες): Τα μαύρα στίγματα εμφανίζονται ως μικρά, μαύρα εξογκώματα στην επιφάνεια του δέρματος και προκαλούνται από φραγμένα τριχοθυλάκια.
• Λευκά στίγματα (κλειστοί φαγέσωρες): Είναι παρόμοια με τα μαύρα στίγματα, αλλά έχουν κλειστή εμφάνιση και λευκό ή μπεζ χρώμα.
• Βλατίδες: Οι βλατίδες είναι μικρά, κόκκινα εξογκώματα στην επιφάνεια του δέρματος.
• Φλύκταινες: Πρόκειται για κόκκινα εξογκώματα γεμάτα πύον και μπορεί να έχουν λευκό ή κίτρινο κέντρο.
• Οζίδια: Τα οζίδια είναι μεγάλα, επώδυνα, συμπαγή εξογκώματα κάτω από την επιφάνεια του δέρματος.
• Κύστες: Οι κύστες είναι βαθιά, επώδυνα, γεμάτα πύον εξογκώματα που μπορεί να προκαλέσουν ουλές.

 

Η σοβαρότητα της ακμής μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως σοβαρή, με πιθανότητα δημιουργίας ουλών σε πιο σοβαρές περιπτώσεις. Τα μαύρα στίγματα και τα λευκά στίγματα συνήθως θεωρούνται ήπια ακμή. Οι βλατίδες και οι φλύκταινες υποδηλώνουν μέτρια ακμή. Οι όζοι και οι κύστες ταξινομούνται ως σοβαρή ακμή λόγω της πιθανότητας δημιουργίας ουλών.

Όσον αφορά τους πιο σοβαρούς τύπους υπάρχει η κεραυνοβόλος ακμή, η οποία αποτελεί έναν σπάνιο τύπο και εκδηλώνεται κυρίως σε άντρες νεαρής ηλικίας. Βασικά σημεία των ακνεϊκών βλαβών, που στην ουσία αποτελούν ουλές, είναι το πρόσωπο, η πλάτη, το στήθος και οι ώμοι. Μία άλλη μορφή ακμής, που πάλι εντοπίζεται ως επί το πλείστον στον αντρικό πληθυσμό (άντρες μεταξύ 18 – 30 ετών) είναι η συρρέουσα ακμή. Η συγκεκριμένη μορφή ακμής εκδηλώνεται μέσω πυώδων κύστεων και αποστημάτων. Επίσης, μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες δερματικές ή μυοσκελετικές παθήσεις.

Οι γυναίκες μετά την εφηβεία μπορεί να έρθουν αντιμέτωπες με το πυόδερμα προσώπου, το οποίο αποτελεί μια σοβαρή μορφή της ροδόχρου ακμής και δημιουργεί ουλές στο δέρμα. Τέλος, υπάρχει η Gram αρνητική θυλακίτιδα, η οποία και αποτελεί μια βακτηριακή μόλυνση που προκαλεί κύστεις, φλύκταινες και οζίδια γύρω από τη μύτη και το στόμα.

Αξίζει να σημειωθεί πως στους τύπους ακμής συμπεριλαμβάνονται και η τραυματική ακμή, κατά την οποία οι ασθενείς ασκούν πίεση στις ακνεϊκές βλάβες (π.χ. με τα δάχτυλά τους) και έτσι προκαλούν τραυματισμούς στο δέρμα, οι οποίοι με τη σειρά τους οδηγούν σε ουλές (επιφανειακές ή βαθιές), όπως και η ακμή που προκαλείται από καλλυντικά ή κρέμες, τα οποία είναι ακατάλληλα για το δέρμα του ασθενούς, με αποτέλεσμα να επιδεινώνουν την κατάσταση σε έναν οργανισμό, ο οποίος έχει προδιάθεση ή αντιμετωπίζει ορμονικά προβλήματα.

 

Τι περιλαμβάνει η θεραπεία της ακμής;

Οι επιλογές θεραπείας για την ακμή είναι ποικίλες και μπορούν να προσαρμοστούν στις συγκεκριμένες ανάγκες του κάθε ασθενούς. Επίσης, εξαρτώνται από την ηλικία, αλλά και τη σοβαρότητα της ακμής. Οι θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της ακμής περιλαμβάνουν:

 

• Προϊόντα κατά της ακμής: Κρέμες, τζελ, ειδικά σαπούνια και λοσιόν σχεδιασμένα για ακνεϊκά δέρματα, μπορούν να βοηθήσουν με τα συμπτώματα της ακμής, ακόμα και να τα ελαττώσουν σημαντικά. Αυτά τα προϊόντα δε χρειάζονται ιατρική συνταγή και μπορούν να βοηθήσουν στο άνοιγμα των πόρων και στη μείωση της φλεγμονής.
  Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί πως αυτά τα προϊόντα δεν ενδείκνυνται για σοβαρές περιπτώσεις ακμής και ουσιαστικά αποτελούν βοηθήματα συντήρησης ενός υγιούς δέρματος για ανθρώπους που έχουν προδιάθεση στην πάθηση.
• Φαρμακευτική Αγωγή για Τοπική Χρήση: Πρόκειται για φάρμακα τα οποία χορηγούνται τοπικά. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα τοπικά ρετινοειδή (τρετινοίνη, ανταπαλένη, ταζαροτένη) και τα αντιβιοτικά (κλινδαμυκίνη, ερυθρομυκίνη).
  Αυτά τα φάρμακα προάγουν τη φυσιολογική απολέπιση του θυλακικού επιθηλίου και έχουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Είναι ιδανικά για μία ήπια προς μέτρια μορφή φλεγμονώδους ακμής.
• Φαρμακευτική Αγωγή από το Στόμα ή με Υποδόρια Ένεση: Όπως και στην περίπτωση των φαρμάκων για τοπική χρήση, έτσι και τώρα η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αντιβιοτικά και ρετινοειδή, μόνο που η λήψη γίνεται από το στόμα σε μορφή χαπιών ή μέσω ένεσης.
  Όσον αφορά τα αντιβιοτικά κύριοι εκπρόσωποι της κατηγορίας είναι η δοξυκυκλίνη και η μινοκυκλίνη. Οι παράγοντες αυτοί ενδείκνυνται για τη μέτρια έως σοβαρή μορφή ακμής με χορήγηση που μπορεί να φτάνει μέχρι και περίοδο 8 βδομάδων για να μπορέσει να κριθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
• Τα ρετινοειδή ενδείκνυνται για βαριά κυστική ακμή αλλά και για πιο ήπιες μορφές. Αποτελεί την πιο αξιόπιστη θεραπευτική προσέγγιση και χορηγείται σε δόσεις 0.5-1mg/kg διαιρεμένη σε 2 δόσεις.
  Οι ασθενείς κατά την διάρκεια της θεραπείας δε θα πρέπει να ξεπερνάνε συνολικά τα 120-150mg/kg, ενώ προσοχή θα πρέπει να δίδεται όταν χορηγείται τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της φωτοτοξικότητας που ενδεχομένως να προκαλέσει.
• Θεραπεία χωρίς Φάρμακα: Πλέον με την εξέλιξη της ιατρικής υπάρχουν πολλές θεραπείες για την ακμή, έτσι ώστε ο ασθενής να αποφύγει τη λήψη φαρμάκων εάν δεν επιθυμεί να ακολουθήσει φαρμακευτική αγωγή. Η φωτοθεραπεία αποτελεί την πλέον αξιόπιστη μέθοδο για την αντιμετώπιση της ακμής. Επίσης, δερματολογικές διαδικασίες όπως το χημικό πίλινγκ και η δερμοαπόξεση αποτελούν εξαιρετικά βοηθήματα στη φαρέτρα των όπλων κατά της ακμής.

 

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της κάθε θεραπείας;

Η επιλογή της θεραπείας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Μεταξύ αυτών είναι ο τύπος και η σοβαρότητα της ακμής, η ηλικία του ασθενούς, άλλοι μεμονωμένοι παράγοντες που έχουν να κάνουν με τη φάση ζωής και επιθυμίες του ασθενούς κλπ.

 

Τα τοπικά φάρμακα είναι συνήθως λιγότερο επεμβατικά, αλλά μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να δείξουν αποτελέσματα. Η συστηματική αγωγή μπορεί να προσφέρει ταχύτερη ανακούφιση, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να δημιουργήσει παρενέργειες που απαιτούν παρακολούθηση.

Τέλος, οι θεραπείες χωρίς χρήση φαρμάκων μπορούν να προσφέρουν γρήγορη βελτίωση, αλλά απαιτούν περιόδους διακοπής και πολλές συνεδρίες. Ένας εξειδικευμένος δερματολόγος μπορεί να κατευθύνει με ασφάλεια τους ασθενείς προς τη μέθοδο θεραπείας που χρειάζονται.

 

Πώς μπορεί ένας δερματολόγος να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ακμής;

Οι δερματολόγοι είναι ιατροί που ειδικεύονται στην υγεία του δέρματος. Ο ρόλος τους στη θεραπεία της ακμής περιλαμβάνει:

• Διάγνωση και αξιολόγηση: Οι δερματολόγοι μπορούν να διαγνώσουν με ακρίβεια τον τύπο και τη σοβαρότητα της ακμής, εντοπίζοντας τυχόν υποκείμενους παράγοντες που συμβάλλουν στην πάθηση.
• Εξατομικευμένα πλάνα θεραπείας: Οι δερματολόγοι αναπτύσσουν εξατομικευμένα σχέδια θεραπείας προσαρμοσμένα στις μοναδικές ανάγκες του ασθενούς, διασφαλίζοντας την πιο αποτελεσματική προσέγγιση.
• Συνταγογράφηση φαρμάκων: Οι δερματολόγοι μπορούν να συνταγογραφήσουν τοπικά και από του στόματος φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιβιοτικών και της ισοτρετινοΐνης, καθώς και να παρακολουθούν τη χρήση τους και να αντιμετωπίζουν τυχόν παρενέργειες.
• Διαδικαστικές παρεμβάσεις: Όταν είναι απαραίτητο, οι δερματολόγοι εκτελούν διαδικασίες για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της ακμής, τη μείωση των ουλών και τη βελτίωση της εμφάνισης του δέρματος.
• Εκπαίδευση και πρόληψη: Οι δερματολόγοι εκπαιδεύουν τους ασθενείς σχετικά με τις σωστές πρακτικές περιποίησης του δέρματος και τις τροποποιήσεις του τρόπου ζωής για την πρόληψη μελλοντικών εστιών ακμής.

 

Γιατί να αναζητήσετε την εξειδικευμένη βοήθεια ενός δερματολόγου;

Οι δερματολόγοι αποτελούν εξειδικευμένους ιατρούς, οι οποίοι γνωρίζουν όλες τις τελευταίες εξελίξεις σε ό,τι αφορά τις παθήσεις του δέρματος, όπως και όλες τις νέες θεραπείες. Η καθοδήγησή τους μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης ουλών και επιπλοκών. Οι δερματολόγοι μπορούν να αντιμετωπίσουν τόσο τις σωματικές, όσο και τις ψυχολογικές πτυχές της ακμής.

 

Πώς μπορείτε να φροντίσετε καλύτερα ένα ακνεϊκό δέρμα;

Οι ασθενείς που υποφέρουν από χρόνια ακμή μπορούν να ακολουθήσουν μερικές συμβουλές, έτσι ώστε να μειώσουν και να περιορίσουν τα συμπτώματα. Βέβαια, αυτές οι συμβουλές αφορούν κυρίως άτομα που αντιμετωπίζουν ήπια ή μέτρια μορφή ακμής.

 

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

• Χρήση προϊόντων φροντίδας δέρματος που είναι ειδικά για ακνεϊκά δέρματα.
• Πλύσιμο του προσώπου, τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα με ειδικά προϊόντα.
• Προσοχή κατά το ξύρισμα, ειδικά στα σημεία που υπάρχουν βλάβες.
• Αποφυγή scrub για το πρόσωπο και μασκών βαθιάς ενυδάτωσης.
• Χρήση καλλυντικών προϊόντων που έχουν ως βάση το νερό ή μη φαγεσωρογόνες ουσίες.
• Προστασία από τον ήλιο. Για μερικούς ανθρώπους, ο ήλιος επιδεινώνει τον αποχρωματισμό που μερικές φορές παραμένει μετά την απομάκρυνση της ακμής. Επίσης, ορισμένα φάρμακα που κάνουν το δέρμα πιο ευαίσθητο σε ηλιακά εγκαύματα. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε τακτικά μια μη λιπαρή (μη φαγεσωρογόνο) ενυδατική κρέμα που περιλαμβάνει αντηλιακό.
• Αποφυγή τριβής ή πίεσης του ακνεϊκού δέρματος. Προστατέψτε το δέρμα με τάση ακμής από την επαφή με αντικείμενα όπως τηλέφωνα, κράνη, στενούς γιακάδες ή ιμάντες και σακίδια.
• Αποφυγή αγγίγματος περιοχών με τάση ακμής. Κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει περισσότερη ακμή ή να οδηγήσει σε μόλυνση ή ουλές.
• Ντους μετά από επίπονες δραστηριότητες. Ο ιδρώτας μπορεί να οδηγήσει σε εξάρσεις.

 

Συμπεράσματα

Η κατανόηση των αιτιών, των τύπων και των επιλογών θεραπείας για την ακμή είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική αντιμετώπισή της. Η συμβουλή ενός δερματολόγου είναι ζωτικής σημασίας, καθώς είναι ο πλέον κατάλληλος τόσο για να εξακριβώσει τον τύπο και τον βαθμό σοβαρότητας της ακμής, όσο και για να προτείνει ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας, το οποίο θα αντιστοιχεί απόλυτα στις ανάγκες του κάθε ασθενούς.